Raforkuverð, afhendingaröryggi og nauðsyn nýrra orkukosta í Ölfusi

– Landsnet klárar stórframkvæmd og stjórnvöld boða aðgerðir

Á síðustu fimm árum hefur raforkukostnaður á Íslandi hækkað verulega og haft margvísleg áhrif á fyrirtæki í Ölfusi – ekki síst þau sem reiða sig á mikla raforkunotkun, svo sem laxeldisfyrirtæki og aðra stórnotendur.

Samkvæmt nýútgefinni skýrslu Raforkueftirlitsins (júní 2025) hefur raforkukostnaður fyrirtækja sem nota á bilinu 2–20 GWh á ári hækkað um allt að 65% á verðlagi hvers árs. Fyrirtæki sem fá ekki niðurgreiddan flutning og dreifingu greiða nú um 16 kr/kWh án virðisaukaskattsÞróun raforkuverðs.

Þessi þróun hefur bein áhrif á rekstrargrundvöll orkufreks iðnaðar í sveitarfélaginu, þar á meðal nýtingu á raforku til landeldis, fiskeldis og gagnavera, og getur jafnframt haft áhrif á samkeppnishæfni útflutningsdrifinna greina.

Stórnotendur á borð við gagnaver og málmframleiðslu hafa upplifað hækkun raforkukostnaðar um 54–89% frá 2020 til 2025. Þó hefur áhrifin á EBITDA framlegð gagnavera verið takmörkuð þar sem hún er að jafnaði um 50%, en í öðrum greinum – s.s. landeldi – getur hækkunin skert framlegð og dregið úr fjárfestingarhvata

Á sama tíma og hækkandi orkuverð setur pressu á fyrirtæki, eykst þörfin á öruggri afhendingu raforku og fjölgun orkukosta til að mæta vexti í atvinnusvæðum eins og Þorlákshöfn og nágrenni.

Framkvæmdum að mestu lokið við Þorlákshafnalínur

Landsnet hefur unnið að mikilli innviðauppbyggingu með lagningu þriggja nýrra 66 kV jarðstrengja (Suðurstrandarlínur 1, 2 og 3) og stækkun tengivirkis í Þorlákshöfn. Verkefnið miðar að því að tryggja örugga og stöðuga afhendingu raforku til tveggja nýrra landeldisfyrirtækja og annarrar iðnaðarstarfsemi í sveitarfélaginu (sjá Framkvæmdasíða Landsnets).

Að sögn verkefnastjóra hjá Landsneti er verkinu nánast lokið:

  • Jarðstrengir eru lagðir
  • Tengivirki hefur verið stækkað og allt rafbúnaðarkerfi komið upp
  • Tengivirkið hefur verið spennusett á ný

Tengingin við nýju strengina bíður þó nýs tengiefnis, sem tafðist vegna framleiðsluvandamála, en það er nú á leið til landsins. Reiknað er með að strengirnir verði teknir í notkun í september eða október 2025, ef allt gengur samkvæmt áætlun.

Mynd frá framkvæmdasíðu Landsnets.

Boðaðar aðgerðir til að bregðast við orkukreppu atvinnulífsins

Í tilkynningu frá Stjórnarráði Íslands þann 16. júní 2025 kemur fram að ríkisstjórnin hyggist bregðast við með markvissum aðgerðum til að bæta stöðu orkufreks iðnaðar. Meðal annars verður stofnaður sérstakur samráðsvettvangur um raforkuverð og efnahagslega samkeppnishæfni, auk þess sem boðuð er endurskoðun á gjaldskráarkerfi og flýting á leyfisveitingum fyrir orkuframkvæmdir.

Í Ölfusi eru þessi málefni sérstaklega brýn. Þar fer nú fram uppbygging í fiskeldi og öðrum greinum sem byggja á stöðugu aðgengi að raforku á samkeppnishæfu verði. Mikilvægt er að orkuverð endurspegli raunverulegan kostnað en veiti jafnframt hvata til nýtingar á grænni orku og sjálfbærni.